Böyük Britaniyanın tanınmış “Reuters” xәbәr agentliyi Әliyevlәrin hesab olunan Maltadakı Pilatus bank işi ilә bağlı böyük mәqalә yayımlayıb. Bu materialı eyni zamanda Tanınmış “New York Times” vә “Daily Mail” media nәhәnglәri dә yayıb.
Ötən ilin aprel ayında Maltada jurnalist özəl bankın Azərbaycanda yüksək rütbəli müştərilərə xidmət etdiyini və korrupsiya ödənişləri olduğunu iddia etdiyini iddia edən məqalələri dərc edib. Altı aydan sonra jurnalist Daphne Caruana Galizia öldürüldü.
Pornoqrafiyalı ödənişlər dә daxil olmaqla onun iddialarının bir çoxu araşdırılmadan qalır. Onun ölümünü bank və ya onun heyəti haqqında yazdığı hesabatla әlaqәlәndirmәk üçün heç bir şey yoxdur. Lakin onun əsas araşdırmasındakә fikirlәrdәn biri belədir: “Pilatus Bank” adlanan bank öz fəaliyyətinin çox hissəsini Azərbaycan elitasına hәsr edib.
İki qaynaq bankın əməliyyatları haqqında Reuters-ə bildirib ki, 2016-cı ilədək 250 milyon avrodan çox (307 milyon dollar) depozitləri olan Pilatusda Azәrbaycan rәhbәrliyinә aid 50-dən çox hesab qeydə alınıb. Ən böyük müştərilər son nəticədə Azәrbaycan prezidenti İlham Əliyevin iki övladı olub. Əliyev və uşaqları Leyla və Arzu Əliyeva suallara cavab verməyib.
Azәrbaycanlı müştərilərin rolu 2016-cı ildə yazılmış və keçən il Maltalı jurnalistlərə sızdırılmış gizli tənzimləmə hesabatında vurğulanıb. Malta-nın Maliyyə Tədqiqatı və Araşdırma Xidmәti (FIAU) Pilatus-a qarşı pul ələ keçirən qaçaqmalçının göndərdiyi hesabatda bank əsas müştərilərinin ən azı iki nəfərini “siyasәtlә bağlı adamlarlar” (PEP) kimi göstərib. Bu da Avropa Birliyi qaydalarına görә siyasətçilər, yüksək səviyyəli dövlət məmurları və ya onların yaxın ailə və əməkdaşları deməkdir. Hər iki şәxs Azərbaycandandır.
Aİ qaydalarına əsasən PEP statusulu maliyyə cinayətlərinin qarşısını almaq üçün onların işinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. Hesabatda bildirilir ki, Pilatusun xeyri böyük ölçüdə bir neçə seçilmiş siyasәtlә bağlı adamların, daha çoxu isə azərbaycanlılara aiddir.
Ancaq həm Malta, həm də Aİ-də siyasi məsuliyyət məsələsinə çevrilən FİAU-nın bu və digər hesabatları adanın bu riskləri necə idarə etdiyinə dair suallar qaldırıb. Pilatus bank baş nazir Cosep Muskatın başçılıq etdiyi mövcud Malta rəhbərliyindәn lisenziya alıb. Baş nazir aparatının rəhbəri Keyt Şembrinin dә Pilatusda hesab açmağı təsdiqlənib.
2016-cı ilin mart ayında Pilatusa səfərindən sonra, FİAU әmәkdaşları Pilatus bankda sistematik olaraq davam edәn problemlәrin var olduğunu vә bu problemlәrin çox ciddi narahatlıq doğurduğunu yaıblar vә “iş modeli təklif ediblər”.
Digər hesabatlarda, Muskatın Baş nazir aparatının rəhbəri Şembriyә edilən ödənişlər ilə əlaqədar narahatlıqları ortaya çıxıb. Müfəttişlər bunu araşdırmaq üçün adada polislərə göndəriblәr.
Altı aydan sonra FİAU müfəttişləri lazım olan sənədləri gördüklərini və artıq böyük narahatlıq keçirdiklərini söylədilər. Bank ötən aya qədər sərbəst fəaliyyət göstərirdi. Qurucusu iranlı Әli Sәdr Haşimi Nejad adlı həbs edilib. O, ABŞ-da pul vəsaitlərinin yuyulması və sanksiya pozuntularına görə yönәlәn ittihamları rədd edib. Bundan sonra Malta Pilatusun əməliyyatlarını dondurdu.
Avropada məsələ Maltada maliyyə tənzimlənməsinin effektivliyi və Avropada genişləndirilməsidir. Hər hansı bir AB ölkəsində bank lisenziyası bütün digər üzv dövlətlərindә keçәrlidir. O zaman Pilatusun əməliyyatları dondurulmuşdu, Londonda filial açmağa hazırlaşırdı.
FİAU iki araşdırma orqanından biridir. Digəri isә Malta Finansal Maliyyə Xidmətləri Agentliyi (MFSA) Pilatusun lisenziyasını alıb. MFSA keçən həftə banka qarşı etiraz etmək üçün kifayət qədər sübuta malik olmadığını bildirib. Bir sözcünün sözlərinə görə “qanunda hər hansı bir hərəkət sübutla əsaslanmalıdır.”
Pilatusun qurucusu Əli Sədr zəngin bir İran işadamının oğludur. O, 2013-cü ilin fevral ayında bank lisenziyasına dair sənədləri təqdim edib. MFSA “İranın risk profili” səbəbindən müstəqil üçüncü tərəfin kəşfiyyat hesabatının istifadəsi daxil olmaqla, “müntəzəm icazə prosesini izləyib”. Pilatusa 2014-cü ilin yanvar ayında lisenziya verilib və tezliklə dә əməliyyatlara başlayıb.
Muskat bir şərhdə belə deyib: “Pilatus Bankı üçün lisenziyalaşdırma prosesi hökumətdən tamamilə bağımsızdır və böyük bir səy göstərәrәk lisenziya prosesinin sürәtlәndirilmәsi iddiası yalandır.”
Muskat Pilatus Bankdakı heç kimin hesablarının təfərrüatlarından xəbərdar olmadığını, baş nazir kimi Maltada və ya başqa yerdə banklarda kimin hesabı әlindә saxladığını bilmәdiyini deyib.
2015-ci ilin iyun ayında Muskat və Baş nazir aparatının rəhbәri Şembri İtaliyanın Florensiya şəhərində Sәdrin toyunda iştirak ediblər. Muskat hadisənin gözlənilməz olduğunu və qısa bir şəxsi fasilə ilə birləşdiyini söylədi. “Mən cənab Sәdri tanıyıram, Maltaya sərmayə qoyan və bir neçə dəfə görüşən hər bir insanı tanıyacağam”. Baş nazir aparatının rəhbəri Şembri Malta mediasına da toyda olduğunu söyləyib. Amma “Reuters”in bu mövzuda suallarına cavab verməyib.
Malta Fransa və Dubayda quru və torpaq qeydiyyatı sənədləri göstərir ki, Pilatus Bankda hesabı olan Azərbaycan şirkətləri Dubayda milyonlarla avro dəyərində əmlak alıblar və lüks ev naxışları və çini qablar istehsal edən üç Fransız fabriki әldә ediblәr.
2016-cı ilin mart ayında MFSA və FİA Pilatusun yoxlamasını həyata keçirdi. Təftiş hesabatında bankın PEP-lər kimi təsnif edilməmiş olması lazım olan bütün müştərilərin vacib sənədlərin imzalanmadığını və bəzən depozitlərin gəldiyini sübut etmək üçün heç bir sənəd olmadığını söyləyib.
Hesabatda deyilir ki, müfəttişlər araşdırdıqda, Pilatusun müştəriləri əmlaka sərmayə qoymağı әksәr hallarda qeyri-qanuni yollarla planlaşdırdıqlarını söyləyirlәr. Lakin qanuni yolla satınalmanın sübutu nadir hallarda əldə edilir”. Müfəttişlər Pilatusun investisiyalar üçün müştərilərə pul verdiyini bildirir.
Bundan əlavə, hesabatda qeyd olunub ki, Pilatusun özəl bankçılıq üzrə rəhbəri “Azərbaycanda” iki əsas müştəri ilə “tanışlıq şəraitində” idi. Hesabatda bildirilir ki, pul yuyulması riskinə qarşı işləyən işçi yalnız müdiri ilə “xüsusi müzakirələr” etdikdən sonra müfəttişlərə kompleks və geniş əməliyyatların izah edildiyini və müfəttişlərə “bu müştərilərin mədəniyyəti kredit müqavilələri yazılı şəkildə tərtib edilsə də, müqavilələrə “əl tutma” yolu ilə çatdıqda bir deyil “.” Bu, aydın şəkildə göstərir ki, Bankın əsas yüngülləşdirmə tədbirləri tətbiq edilmədən terrorçuluğun maliyyələşdirilməsi və pulların yuyulması ilə bağlı çox yüksək riskləri var.
Pilatus araşdırmalara etiraz etdi və məsələləri həll etmək üçün xarici auditorları işə götürdü.
2016-cı ilin aprel ayında, FİAU-nın ardından Pilatusun yoxlamasından sonra, bankın həssaslığı ilə əlaqədar narahatlıqlarını bildirən başqa bir yazı yazdı. Malta polisinə bir surəti göndərildi.
FİAU-nın sözlərinə görə, pul Malta vətəndaşlığı üçün üç rusiyalı ərizəçi tərəfindən ödənilən komissiyalardan əldə edilib. “Ruslardan alınan vəsaitin böyük bir hissəsi” sonra Baş nazirlik Ofisində Baş nazir aparatının rәhbәri Keyt Şembrinin şəxsi hesabına köçürülüb. Bir sıra ölkələrdəki sxemdir “. FİAU-nın bildirdiyinə görə,” pulların yuyulması haqqında əsaslı şübhə “yaranacaq, ödənişlər” cinayət gəlirləri “ola bilər.
Hesabatda Tonna və ya Şembri ilə danışıqlar aparmayan, lakin ödəniş üçün sənədli sübutları nəzərdən keçirən FİAU, Britaniya Virjin adalarında bir şirkətin iştirakı ilə “faizsiz və bahalı bir şəkildə qurulan” fərdi kreditin səbəbini soruşub. FİAU həmçinin kredit müqaviləsinin köçürmələri “haqlı göstәrmәk üçün” hazırlanmış ola bilәcәyini bildirir.
Tonna, Rus müştərilərindən ikisi kimi, şərh verməykdən imtina etdi. Üçüncü müştəri ilә әlaqә qurmaq mümkün olmayıb.
Baş nazir aparatının rәhbәri Şembriyә edilən ödənişlər, müxalifət siyasətçiləri 2017-ci ildə şikayət edildikdən sonra prokuror işi araşdırmağa başlayıb.
Sәdrin həbsindən iki gün sonra Maltalı hakimiyyət orqanları Pilatusda onun fəaliyyətini dondurdular. Günahkar olmadığını iddia edən Sәdr, ABŞ-da həbsdədir. Federal Təhqiqat Bürosu (FBI) və federal prokurorlar , Pilatusdakı hər hansı bir fəaliyyətin ABŞ tərəfindən araşdırılıb araşdırılnadığını və ya bankın Sәdr əleyhinə işin hər hansı bir aspektində iştirak etdiyini soruşan suallara cavab verməyib.
