ABŞ, Böyük Britaniya və Avstraliya arasındakı yeni müqavilə nəinki Fransaya zərər verdi, həm də bütün Avropanın beynəlxalq aləmdəki mövqeyini sarsıtdı. Bu barədə Fransanın “Le Monde” qəzetinin redaksiya məqaləsində yazılıb. Qəzet bildirir ki, Avropa İttifaqının mövcud vəziyyətdən üç dərs çıxarması vacibdir: Vaşinqton hər zaman “hər şeydən öncə Amerika” prinsipinə sadiqdir, London breksitdən sonra statusunu yaxşılaşdırmaq üçün vacib addım atdı, Aİ isə ABŞ-ın Çinə qarşı mübarizəsi çərçivəsində baş verən dünya nizamının yenidən təşkilində hansı statusda iştirak etməsinə qərar verməlidir.
Fransanın xarici işlər naziri Jan-İv Le Drian Avstraliyanın Fransadan dizel–elektrik sualtı qayıqlarının tədarükü müqaviləsindən imtina etməsinə etirazında haqlıdır. Vaşinqton və Kanberra ABŞ, İngiltərə və Avstraliya arasında Çinin Sakit okean regionunda artan nüfuzunun qarşısını almağa kömək edəcək nüvə sualtı qayıqlarının inşasına dair razılaşmaya gizli şəkildə hazırlaşıblar. AUKUS (ölkələrin adlarının ilk hərfləri) adlandırılan yeni üçtərəfli təhlükəsizlik ittifaqı xəbəri, xarici işlər nazirinin dediyi kimi, Fransa üçün “kürəyə vurulan zərbə” oldu.
Fransa qəzeti qeyd edir ki, belə ağır zərbə xüsusən imkanlarının həddini aşan dövlətlərin qarşılaşdıqları təhlükələri aydın şəkildə nümayiş etdirdi. Yeni ittifaq hazırda müttəfiq olan ölkələrə qarşı pis addım olmaqla yanaşı, həm də onlara mövcud vəziyyətdən üç dərs çıxarmağa kömək edir.
Birinci dərs transatlantik əlaqələrlə bağlıdır: Bayden rəhbərliyi hələ də şübhə içində olanlara mövqeyinin əvvəlki prezidentin mövqeyindən fərqlənmədiyini göstərdi. Söhbət strateji, iqtisadi, maliyyə və digər maraqlardan gedirsə, Amerika Birləşmiş Ştatları həmişə Ağ Ev üçün birinci yerdədir və “hər şeydən öncə Amerika” devizi onun xarici siyasətinin əsas prinsipi olaraq qalır. AUKUS-un yaradılması Fransaya qarşı deyil, Çinə qarşı yönəlsə də, eyni zamanda Vaşinqton üçün heç bir rol oynamayan diplomatik və iqtisadi itkilər verir.
İkinci dərs Londonla bağlıdır, onun üçün yeni ittifaq breksit sonrası diplomatiyada əhəmiyyətli addımdır. O, İngiltərəni tək başına əldə edə bilmədiyi Hindistan-Sakit okean bölgəsində bir oyunçu olaraq qoyur. Ancaq ən başlıcası, saziş 20 ildir orada olan bir müttəfiqlə məsləhətləşmədən Amerikanın qoşunlarını Əfqanıstandan çıxarmasıyla bağlı yaranan narazılıqdan sonra Vaşinqton və Londonun xarici siyasətini yenidən yaxınlaşdırır.
Nəhayət, üçüncü dərs eyni zamanda ən vacib və ən çətindir, çünki Avropa bundan ibrət götürməlidir. Bu vəziyyətdə nəinki Fransa əziyyət çəkdi, hətta Avropanın mövqeyi və dünya səhnəsindəki rolu da sarsıldı. Çin və ABŞ arasındakı toqquşmanın kölgəsində dünya yenidən qurulur və Aİ bu prosesdə ya muxtar qüvvə, ya da ayrı-ayrı ölkələr kimi çıxış edə, dünya siyasətində ən azından müəyyən təsirlərə ümidini qurban verə və maraqlarını qoruya bilər.
“Le Monde” yazır ki, AUKUS ittifaqının yaradılması ilə bağlı xəbərin Brüsseldə Aİ-nin Hindistan-Sakit okean bölgəsindəki strategiyasının təqdimatı ərəfəsində ortaya çıxması rişxənd doğurur. Aİ-nin planları aydın deyil, o, Çinin artan təsirinə qarşı mübarizədə ardıcıllıq göstərə və sütun rolu oynaya bilmədi və indi bu zəiflik Fransaya çox baha başa gəlir.
